Tarih; 28 Haziran 1933. 

Yer; Ankara Erkek Lisesi…

Öğrenciler toplanmış, okula geleceği bildirilen önemli bir heyeti beklenmektedir. 

Biraz sonra siyah bir "Lincoln" yanaşır kapıya... 

İçinden önce Maarif Vekili Reşit Galip, Başyaverler Celâl Üner ve Salih Bozok iner. 

Son olarak ise Mustafa Kemal Atatürk!..

Atatürk'ün okula geliş nedeni; lisenin "sınav komisyonu"nda bulunmak istemesidir.

Prof. Afet İnan Hanım da yanındadır.

Atatürk, doğruca sınav salonuna girer; peşpeşe içeri alınan Orhan, sonra Oktay ve Aydın isimli ögrencilere sorular sorar. 

Aydın'ın sınavı bir saatten fazla sürer.

Çocuğun harita üzerinde yaptığı açıklamalardan 

çok memnun olmuştur Atatürk. 

Sonra coğrafyaya geçilir. 

Atatürk:

“Sana bir soru Aydın. Sen olsan Sakarya’yı nereye akıtırsın?” Atatürk, öğrenci Aydın’ın verdiği yanıttan yine memnun olur.

– Aferin Aydın. Sen ne olmak istiyorsun?

– Su mühendisi Paşam"...

Atatürk, “Herkes su mühendisi olabilir.

Seni 'tarihçi' yapalım, ne dersin?” 

Aydın, “Ailece karar verdik; anne ve babamın onayını almam gerekir Paşam!” 

****

Çocuğun cevabı çok hoşuna gitmiştir, 

“Bravo Aydın! 

Onlarla görüş, benim teklifimi de söyle, sonra gel Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey’e kararını bildir.” 

Aydın salondan çıkınca Atatürk, Reşit Galip’e döner: 

“Bu çocuğu takip edelim”. 

Maarif Vekili, "takdirname" ile ödüllendireceğini söyleyince, Atatürk şu karşılığı verir; “Takdirnameden ne çıkar!

Daha başka şeyler yapmalı, yurtdışında eğitim almalı Aydın. Amerika’ya gönderip çocuğu orada okutalım..."

Ertesi gün Maarif Vekili Reşit Galip, makamına çağırdığı Aydın'a

Atatürk’ün tebrik mektubunu verir.

"Devlet bursu"yla da yurt dışına gönderileceğini de bildirir.

****

Amerika’da Harvard’da "İslam dünyası ve fizik tarihi" üzerine öğrenim görür Aydın.

Başyapıtı olan “İslam Dünyası'nda Rasathane ve Genel Rasathane Tarihi İçindeki Yeri” adlı eserinde; İslam'ın dini ibadetleri yerine getirmede astronomiye olan ihtiyacından ötürü, gözlemevinin İslam dünyasında ortaya çıkmış bir kurum olduğunu ve Batı dünyasındaki ilk gözlemevlerinin İslam dünyasındaki gözlemevlerini örnek alarak oluşturulduğunu ortaya koyar.

‘'Dünyadaki ilk doktora yapan kişi’' unvanını da alır. 

Türkiye’de "bilim tarihi kürsüsü" kurar, 1958'de "ordinaryüs" de olur.

1961'de Uluslararası Bilim Tarihi Akademisi'ne üyedir, 1962'den itibaren 3 yıl boyunca başkanlık yapar akademiye.

UNESCO’dan TÜBİTAK’tan ve dünyanın çeşitli ülkelerinden ödüllere lâyık görülür.

****

Çok sayıda öğrenci yetiştirir. 

Dünya çapında tanınan bir bilim insanı "Atatürk’ün teşvikiyle" yetişmiştir. 

Aydın "bir madalya gibi" kendisine armağan edilen Atatürk’ün mektubunu da evinin başköşesinde bulundurur.

Misafirlerine mektubu göstermekten de büyük keyif alır...

****

Atatürk’ün yurt dışına gönderilmesini istediği,

takdiriyle "bilime yönelttiği" öğrenci Aydın; 

"Ord. Prof. Aydın Sayılı"dır!

Türk lirası 6 adet banknota sahiptir. Bunlar 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL'dır. 

Ön yüzlerinde Mustafa Kemal Atatürk'ün fotoğrafları bulunur. Fakat her bir banknotun arka yüzündeki Türk büyüğü değişir.

İşte 2009'dan beri 5 liralık banknotun üzerinde fotoğrafı olan da Ord. Prof. Sayılı'dır!..

****

Ünlü bilim tarihçisi George Sarton'un yanında çalışmalarını sürdüren Sayılı, "The Institutions of Science and Learning in the Moslem World-İslam Dünyasında Bilim Kurumları" başlıklı teziyle -bilim tarihinde ilk kez- doktora yaparak 1943'te Türkiye'ye başarıyla döner ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde, Felsefe Bölümü'nde çalışmaya  başlar...

****

Profesör Sayılı’nın ilk kitabı, Atatürk’ün “Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir” başlığını taşır. 

Bilimi yücelten türden bir kitaptır; uygarlığın gelişiminin teknolojiden büyük ölçüde faydalandığını fakat saf teknik araştırmanın yeterli olmayacağını dile getirmektedir.

Aydın Sayılı, Türklerin bilime katkılarını uluslararası bilim kongrelerinde anlatmaya da adamıştır kendisini. 

****

Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe” gibi çalışmalarında; Batı ve Doğu dillerinin çok sayıda sözcüklerine/terimlerine/kavramlarına Türkçe yeni karşılıklar bulup, bunların açıklamalarını yapmıştır . 

Türkçe'nin bilim yapılabilen dünya dillerinden biri olduğunu kanıtlamıştır .

"Ses Bayrağımız" Türkçe'yi "zenginleştirerek" dilimize önemli katkıda bulunmuştur.

****

Atatürk’e olan sadakatını da her platformda göstermiştir

Ord.Prof.Aydın Sayılı..

"Ben Atatürkün Öğrencisi'yim" diye övünür...

****

1984'te, 

1947 yılından beri üyesi olduğu Türk Tarih Kurumu'na bağlı Atatürk Kültür Merkezi'nin başkanlığına getirilir Aydın Hoca.

1993'te yaş haddi sebebiyle bu görevi biter.

Aynı yıl da aramızdan  ayrılır...

****

Büyük Önder'in sınavını yaptığı diğer iki kişi ise "edebiyatımızın yıldızlarından" 

Orhan Veli Kanık ve Oktay Rıfat'tır!..

(Yararlanılan kaynaklar:

Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, Fikriyat, S.Yalçın)