Dana Bayramı İzmir'de kutlanıyor

Konak Belediyesi’nin Afrikalılar Kültür Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği ile birlikte Afrika kökenli hemşehrilerimizin kültürlerini yaşatmak, tanıtmak amacıyla düzenlediği ve iki gün sürecek olan 13. Uluslararası Dana Bayramı Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde fotoğraf sergisi, panel, slayt gösterisi, müzik dinletisi ve zeybek gösterisi ile başladı. Ardından İzmirlilerin yoğun katılımıyla Saat 18.00’de Kıbrıs Şehitleri’nde kortej yürüyüşü gerçekleştirildi. Korteje, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, Konak Belediye Başkanı Abdül Batur, etkinliğe yurtiçi ve dışından gelen konuklar ile çok sayıda İzmirli katıldı. Kıbrıs Şehitleri ÖSYM önünden başlayan kortej yürüyüşe İzmirliler büyük ilgi gösterdi. Kortej Afrotürk ritim ve dans grubunun coşkulu ezgileri ve dansları eşliğinde İzmirlileri selamlayarak sevinç Pastanesi önüne kadar yürüdü. Kortej sonunda ise Türkan Saylan Kültür Merkezi önünde Melis Sökmen’in mini konseri geceye son noktayı koydu.

 Abdül Batur’a teşekkür

 Melis Sökmen konseri öncesinde konuşan Afrikalılar Kültür Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Şakir Doğuluer, Konak Belediye Başkanı Abdül Batur'a desteklerinden ötürü teşekkür etti.  İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer'e de etkinliğe katılımından dolayı teşekkür eden Doğuluer, "Bu mutlu günümüzde bizi yalnız bırakmadığınız için teşekkür ederiz. Bizim için, İzmir için ve Türkiye için önemli olan derneğimiz uluslararası bir dernek oldu, bundan sonra daha da büyüyecek. Kültürel olarak, tarih olarak geri dönecek. Hepinize katılımınız için teşekkür ediyorum" diyerek sahneye kendisi de Afrotürk olan sanatçı Melis Sökmen'i davet etti. 

Başkanlar dans ettiler

Sökmen, İzmir'de olmaktan ve tarihlerinin bir parçası olan Dana Bayramı'nı kutluyor olmaktan ötürü mutlu olduğunu belirterek, "İzmir'de olmaktan büyük keyifle burada oluyorum. 13'üncüsünü kutladığımız bayramımız daim olsun. Renklerin bir arada olması ülkemizi her zaman daha güçlü tutuyor" diyerek Tunç Soyer ve Abdül Batur'a teşekkür ederek görevlerinde başarılar diledi. Sökmen gecenin ilerleyen saatlerine kadar sevine yerli ve yabancı caz şarkılarıyla etkinliğe renk kattı. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer ve Konak Belediye Başkanı Abdül Batur, Melis Sökmen’inin birbirinden enerjik şarkılarına dans ederek karşılık verdiler. Keyifli görüntüleri ortaya çıkan başkanların dansını izleyenlerde alkışlarıyla destek verdiler.

Dolu dolu geçti

Dolu dolu bir programla kutlanacak olan 13. Uluslararası Dana Bayramı kortej öncesinde düzenlenen çeşitli etkinliklerle başladı. Belçikalı yazar ve fotoğraf sanatçısı Caroline Alida Van Poucke’nin fotoğraflarından oluşan ‘Ruhun Şifacıları’ adlı fotoğraf sergisi ile başladı. Türkan Saylan Kültür Merkezi Benal Nevzat Salonu Fuayesi’nde gerçekleştirilen sergini açılışının ardından ‘Afrika Kültürü ve Mirası’ başlıklı bir panel düzenlendi. İzmirli Afro Türklerden Avukat Orhan Çetinbilek’in moderatörlüğünü üstlendiği panelde Belçikalı yazar ve fotoğraf sanatçısı Caroline Alida Van Poucke, ‘Fotoğrafların Dilinden Afrika’, Amerikalı Tarihçi Prof. Dr. Nikki Brown, Almina Kütük ve Uğur Yılmaz ‘Afro Türklerle Sözlü Tarih Çalışması’, araştırmacı-yazar Mustafa Üzel Anadolu’da Zar/Bori Ayinleri ve Dana Bayramı’, tarihçi Fatma Gül Kırcı da ‘Dana Bayramı’ ile ilgili bilgiler paylaştılar. İzmirlilerin yoğun ilgi gösterdiği etkinlik Beyhan Türkkollu’nun ‘Afro-Türklere Dair’ konulu slayt gösterisi ile devam etti. Afro-Türk Perküsyon Gurubu'nun müzik dinletisi ve Zeybek gösterisi ise etkinliğe büyük renk kattı. ‘Koca Arap Zeybeği’ olarak halk oyunları literatüre girmiş olan Zeybek gösterisi konuklar tarafından da büyük beğeni topladı.

Bereketin simgesi dana bayramı

Dana Bayramı, 19. yüzyılda Afrika kıtasının farklı bölgelerinden Osmanlı’ya köle olarak getirilen Afrikalılarla birlikte kent kültürümüze katılıyor. Özgürlüklerine kavuştuktan sonra İzmir’de yaşamlarını sürdüren Afrika asıllı hemşehrilerimiz, topraklarında, yağmur mevsimi öncesi düzenlenen bereket şenliklerini, İzmir’de ‘Dana Bayramı’ adıyla 13 yıldır kutlanıyor. Toprakları üzerinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan Konak, farklılarla bir arada, uyum, ahenk içinde var olunabileceğini, yaşanabileceğini yıllardır kanıtlıyor. ‘Dana Bayramı’ da aslında sadece bir kültürü yaşatmak tanıtmakla sınırlı değil; Konak’ın zengin kültür dokusuna, çok kültürlülüğüne ve şehri bir arada tutan “İzmirlilik” kültürüne işaret ediyor. Belediyenin katkısı da kentin bu dokusuna, kültürel zenginliğine, kadim tarihine sahip çıkıldığına işaret ediyor.

Dana Bayramı’nın tarihi

Dana Bayramı, 19. yüzyılda Afrika kıtasının farklı bölgelerinden Osmanlı’ya köle olarak getirilen Afrikalılarla birlikte kent kültürümüze katılıyor.

Özgürlüklerine kavuştuktan sonra İzmir’de yaşamlarını sürdüren Afrika asıllı hemşehrilerimiz, topraklarında, yağmur mevsimi öncesi düzenlenen bereket şenliklerini, İzmir’de ‘Dana Bayramı’ adıyla kutlanmaya başlıyor. Kadim Afrika halklarının (Nijer-Yoruba) en eski kültürel miraslarından biri olan Dana Bayramı, İzmir'e ve Afrika kökenlilere ait bir kültür değeridir. Yalnızca İzmirli siyahlara özgü bir kültürel pratik olan bayramdır.

Bu etkinlikler Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarına kadar da sürdürülüyor. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına ilişkin kanuna dayanılarak yasaklanan ama özellikle Torbalı çevresindeki köylerde 1950’lere kadar gizlice kutlanan Dana Bayramı 2006 yılında Afrikalılar Kültür ve Dayanışma Derneği’nin kurulmasıyla birlikte ‘Bahar Şenliği Etkinlikleri’ olarak 2007 yılında yeniden canlandırılmaya başlandı. O dönem üç hafta süren bayramda bir dana kurban ediliyor. Ancak günümüzde iki gün süren etkinliklerde artık kurban da kesilmiyor. Bayram, zamanla uluslararası bir nitelik kazandı.

Üç cuma sürüyor

Dana Bayramı’nın en önemli ögelerinden olan Godya’lar, topluluğun doğal liderleridir. Şifacı özelliklere sahip bu yaşlı ve bilge kadınlar, parçalanmış aileleri birleştirir, kimsesiz çocuklara sahip çıkar, yoksullara yardımcı olur ve hastaları iyileştirirlermiş.

Üç Cuma devam eden etkinliklerden bir hafta öncesinde Godya’lar, kar beyazı elbiselerinin üzerine bellerine kadar gelen peştamalları bağlayıp, başlarında beyaz örtüleri, ayaklarında nalınları ile dolaşıp yardım toplarlardı. Birinci Cuma ‘Dellal’, ikinci Cuma ‘Peştamal’ ve son Cuma ‘Dana Bayramı’ olarak bilinirdi. Toplanan yardımların bir kısmı ile alınan dana, sokaklarda dolaştırıldıktan sonra Kadifekale eteklerinde bulunan Yusuf Dede Tekkesi’nde kesilirdi. Etlerle birlikte ‘Dana Bayramı’ mevkiine gidilip, kazanlarda yemekler pişirilip, oyunlar başlardı.

Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar kutlanan ancak zamanla unutulan ‘Dana Bayramı’, 2006 yılında derneğin kurulmasıyla tekrar hayat bulmuştur. Bu yıl 13’üncüsü düzenlenen ‘Uluslararası Dana Bayramı’, yurt içi ve yurt dışından çok değerli akademisyen, araştırmacı, sanatçı ve katılımcıya ev sahipliği yapıyor. 2016 yılından bu yana Konak Belediyesi’nin katkılarıyla düzenlenen ‘Uluslararası Dana Bayramı’ Afro-Türkler’in kendi kültür ve tarihlerini yaşatma çabalarının yanı sıra, İzmir’in kültürel hazinesini de zenginleştirmektedir. 2007 yılından tekrar kutlanmaya başlandı. Konak Belediyesi’nin de dört yıldır destek verdiği bayram, her geçen yıl daha görünür olmuş ve Afro-Türkler konusunda araştırma yapanların sayısında da artış sağlanmıştır.