Yukarıda gördüğünüz çizim 1572 tarihine ait.

Hollandalı ressam Heemskerck’in imzasını taşıyor.

Yer İskenderiye. 

Elinde bir tablet ile Mısır kralı II.Philadelphus’a bir şeyler anlatan kişi dünya mimarlık tarihine adını yazdıran Knidoslu hemşehrimiz Sostratus.

Arkadaki adada gördüğünüz yapı ise, Antik dünyanın yedi harikasından biri olan İskenderiye Feneri.

Yapılış tarihi MÖ.280.

Bir mimarlık ve mühendislik harikası.

Tabanı 340X340 metre ölçülerinde.

Yüksekliği 140 metreye yakın. Khufu ve Kefren Büyük Piramitlerinden sonra antik dünyanın en yüksek binası.

Dört kattan oluşuyor.

Etrafı heykellerle dolu. Heykellerden birinin eli sürekli güneşi gösteriyor. Diğeri açık denizde düşmanı işaret ediyor. Bir diğeri saatleri belirlemek için müzik çalan mekanik bir figür.

En üstte de muhteşem bir Poseidon heykeli.

Fener yüksek ateşle ışık saçıyor ve bronzdan yapılmış bir ayna ile ışık 54 kilometre uzaktaki gemilere kadar ulaşabiliyor.

Adını üzerinde bulunduğu Pharos Adası’ndan alıyor.

Bugün bile Fransızca'da, "Phare", İspanyolca "Fare", Portekizce "Farol" sözcükleri deniz feneri anlamına geliyor

Bizim dilimize geçen "Far", “Fener”  sözcüklerinin de kaynağı.

Kral II.Philadelphus bu muhteşem yapıya sadece kendi adının yazılmasını istiyor.

Sostratus kralın adını bir levhaya yazdırıp, eserine koyuyor.

Ama aylar sonra bir başka yazı çıkıyor ortaya.

“Denizdekileri koruyan tanrılara Knidoslu Dexiphanes'in oğlu Sostratus’un armağanıdır.”

Bu yeni yazıyı görenler şaşkına dönüyor.

Çok sıkı bir şekilde korunan İskenderiye Fener’ine bu yazıyı, kim nasıl koydu?

Antik tarihçi Lucian’a göre olayın gerçeği şöyle.

“Knidoslu Sostratus, eserini bitirdikten sonra bu yazıyı yazıyor ama üstünü alçı ile kapatıyor. Bir süre sonra rüzgar ve deniz suyunun etkisiyle alçı dökülüyor ve kralın isminden daha büyük olan bu yazıt ortaya çıkıyor.”

İskenderiye Feneri MS 796, 1100 ve 1326'daki şiddetli depremlerle büyük hasar görüyor ve kalan taşlar 1480’de Memlüklerin Sultanı Eşref tarafından Pharos'un üzerine yapılan kalede kullandırılıyor.

****

Knidoslu mimar, mühendis Sostratus’un bu eseri dünya mimarlık tarihine adını yazdırmış bir yapıt.

Sırları hala tam olarak çözülebilmiş değil.

Sostratus’un bir çok mimarlık harikası eseri var. 

Knidos’taki  Dor düzenindeki Stao’da da (ticaret merkezi) onun imzası olduğu biliniyor.

****

Sostratus yaklaşık 2300 yıl önce yaşadı.

Babası Dexiphanes gibi Datça’ydı.

Eserleriyle iz bıraktı.

Bugün tekrar dünyaya gelse ve Datça’yı gezse ne der acaba?

Çarpık yapılaşma, beton çöplüğü, estetikten uzak, rant uğruna yok edilen doğa ve mimarisiz, biçimsiz bir kent.

Ne düşünür?

“Batsın sizin uygarlığınız der mi?”

İyi pazarlar.