Mülteci Raporu

Mültecilerle ilgili yaptığı çalışmalar ve açıklamalar ile bilinen Halkların Köprüsü Derneği, 20 Haziran Dünya Mülteciler Günü nedeni ile bir basın toplantısı düzenledi. Dernek binasındaki basın toplantısında mültecilerin yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri dile getirildi. Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın da imzacı olduğu basın toplantısında hükümetin, Ortadoğu politakaları, mültecilere statü vermemesi, Geçici Koruma Statüsü'nün tanıdığı kısıtlı haklar, üzerinden 6 yıl geçmesine rağmen gerekli hukuki entegrasyona başlanmaması, vatandaşlığın sadece diplomalı ve zengin Suriyelilere verilmek istenmesi eleştirildi.

 Halkların Köprüsü Derneği Başkanı Cem Terzi 2017 Mülteci Raporunu kamuoyu ile paylaştı.

Türkiye'nin 1951 BM Sözleşmesi’ne koyduğu mültecilerle ilgili coğrafi çekinceyi eleştiren Terzi "Pek çok eleştiri almasına rağmen Türkiye, mülteciler için çekim merkezi olmama gerekçesiyle coğrafi sınırlamayı   kaldırmayan çok az sayıda ülkeden biridir. Mültecilere mültecilik yerine geçici koruma statüsü verilmesinin nedeni, Türkiye’nin soruna hak temelli değil, yardım temelli yaklaşması ve istediğinde Bakanlar   Kurulu kararı ile bütün Suriyelileri geri gönderebilme yetkisini kendisinde muhafaza etmek istemesidir. Geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin uluslararası koruma başvuru imkânı yoktur. Türkiye’deki milyonlarca Suriyeli mültecinin burada onurlu bir yaşam kurmalarını sağlayacak haklara erişimleri ve bu insanların başka ülkelere mülteci olarak gitmeleri engellenmektedir" dedi.

Suriyeli mültecilere Geçici Koruma Statüsü ile tanınan kısıtlı hakların diğer ülkelerden gelen mültecilere tanınmamasını da ayrımcılık olarak nitelendiren Terzi, Suriyeliler dışındaki mültecilerin statü ve hakları Suriyelilere kıyasla çok daha olumsuz olduğunu ve Türkiye’de Suriyeliler ve Suriyeli olmayan yabancılar olarak ayrımcı, ikili bir yapı oluştuğunu kaydetti.

Haklar kağıt üzerinde

Hükümet Suriye politikasındaki hatalarını ve Suriyelilerin kalıcı olduğu gerçeğini çok geç kabul ettiğini de ifade eden Terzi "Bakanlıklar ve ilgili kuruluşlar mülteci meselesine tamamen hazırlıksız yakalandılar. Personel ihtiyacı, dil ve profesyonel eg?itim programlarının gerekliliği son zamanlarda dile getirilmeye başlandı. Çok geç ve çok küçük adımlar atıldı. Mültecilere geçici koruma statüsünün kâğıt üzerinde sunduğu fırsatlar bile anlatılamadı, bu hizmetlerden tam anlamıyla yararlanmaları sağlanamadı. Dil engelini aşmak için etkin bir çalışma yapılmamıştır. Kayıt işlemleri zor ve uzun süren çileli bir uğraşa dönüşmüştür. Kamusal hizmetlere eris?im ülke genelinde standartlaştırılamamış yerel yöneticilerin insafına terk edilmiştir. Mülteciler sürekli mağdur edilmiştir. Suriyeli mülteciler kendilerini Türkiye’de bir gelecek kurmak üzere güvende hissedememişlerdir" diye konuştu.

Hükümetin zengin ve diplomalı Suriyelilere vatandaşlık verileceğini açıklamasına da değinen Terzi şunları söyledi " Türkiye toplumu da doğru bilgilendirilmediği, açık bir tartışma ortamı yaratılmadığı ve demokratik rıza için bir çaba gösterilmediği için vatandaşlık konusuna tepkili hale gelmiştir.  Oysa, Tu?rkiye’ye sıg?ınan milyonlarca insanın vatandaşlıkla es?it statu?de nasıl içerileceği çok önemli bir meseledir. Onları hem kendi u?lkelerine yabancılas?tırmadan, o?zlemlerini, do?nu?s? isteklerini yok etmeden, ama aynı zamanda insanlık dıs?ı bir muameleye maruz bırakmadan konumlandırabileceg?imiz bir du?zenlemeyi nasıl yapılabileceğimizi açık ve yapıcı biçimde tartışmalıydık.  Bugün milyonlarca mültecinin sosyal entegrasyonu Türkiye’nin önündeki temel meseledir."

Hukuki entegrasyon politikalarının başlamamasının toplum içindeki gerginliği artırdığını ve bunun kimi zaman linç girişimlerine de dönüştüğünü de dile getiren Terzi "Toplumda mültecilere karşı sınıfsal ve etnik temelleri olan ayrımcılık endişeleri baş göstermiştir. Toplumun yoksul emekçi kesimleri emek piyasasında ya da sosyal devletin  hizmet alanlarında Suriyeliler ile karşı karşıya gelmekten hoşnutsuzdur. Mültecilerin çok büyük oranda kayıt dışı olarak ve informel sektörde, bir tür köle düzeninde çalışıyor olmaları sosyal entegrasyonun önünde büyük bir engeldir. Yukarıda değinildiği üzere emekçi kesimler arasında dayanışma yerine rekabet ve gerilim yaratmaktadır. Mültecilerin belli kriterler göz önüne alınarak vatandaşlığa kabul edilmeleri milyonlarca yoksul mülteciyi dışarıda bırakır. Bu kriterler değişmek zorundadır; vatandaşlık başvurusu hakkı herkese tanınmalıdır. Vatandaşlığa alınmayanlar da bugünkü statüsüz duruma mahkûm edilmemelidir. Mülteci statüsü ve onurlu bir yaşam sağlayacak imkanlar sağlanmalıdır" dedi.

Derneğin çözüm önerilerinin aralarında, Ortadoğu'da barışcıl çözümün sağlanması, mültecilerin yaşadıkları sorunlar karşısında yapıcı çözümlerin üretilmesi, Göç Bakanlığı'nın kurulması, coğrafi çekincenin kaldırılarak bütün mültecilere statü verilmesi, yeni istihdam alanlarının yaratılması ve şeffaf bir politika izlenmesi bulunuyor